Que é a dependencia?

A independencia é a capacidade das persoas de realizar as actividades da vida diaria (AVD) por elas mesmas, sen axuda dos demais.

Qué son as AVD?

A todos aqueles actos que levan a cabo na vida cotiá como o coidado persoal, a alimentación, a mobilidade ou a realización de actividades de lecer, entre outros.

Neste sentido, considérase que unha persoa é dependente cando, por razóns derivadas da idade, enfermidade ou discapacidade, necesita a axuda e a atención doutra persoa para a realización das actividades da vida diaria (AVD).

Tipos de actividades da vida diaria

  • Básicas (ABVD): Son aquelas actividades que se refiren a todo os relacionado co autocoidado: Baño, vestido, alimentación, aseo persoal, uso do retrete, control de esfínteres, traslados, transferencias, deambulación e uso de escaleiras.
  • Instrumentais (AIVD): Son actividades máis complexas que as ABVD e requiren de máis recursos cognitivos. Son aquelas tarefas orientadas a interactiva coa contorna, xeralmente, opcionais por natureza.
    Por exemplo: uso do transporte público, diñeiro, manexo da medicación, todo o relacionado co manexo do fogar e compras.
    A súa correcta execución implica ter capacidade de toma de decisións e resolución de problemas.
  • Avanzadas (AAVD): Poden considerarse como aquelas actividades que enriquecen a vida da persoa, que implican participación social, actividade laboral e educativa.

As persoas poden ter diferentes tipos de dificultades, estes fan que perda primeiro autonomía e máis adiante independencia en todas as actividades da vida diaria.

É necesario unha accesibilidade óptima para a facilidade nas actividades da vida de todas as persoas.

As diferentes dificultades que nos podemos atopar:

  • A nivel cognitivo:
    Afectación de capacidades como a praxe, orientación, atención e capacidade de secuenciación.
    Isto provocará que a persoa teña problemas na realización de actividades que requiran unha secuencia (como o baño), mobilidade na comunidade (que require dunha boa orientación espacial para unha execución segura) e vestido (debido á aparición da apraxia do vestido).
  • A nivel emocional:
    Aparición de síntomas como depresión, labilidad emocional, baixa autoestima e autoconcepto negativo, impulsividade e rixidez mental.
    Fan que a iniciativa á hora de realizar certas tarefas véxase reducida de forma importante, creando unha gran frustración na persoa con demencia, quen co obxectivo de protexer a súa autoestima, pode abandonar ditas actividades aínda que no pasado fosen realmente significativas para ela.
  • A nivel motor:
    Os déficits aparecen, sobre todo, en fases avanzadas.
    Son, por exemplo, alteracións do ton muscular, diminución do rango articular, redución da forza, alteracións da sensibilidade, o que fai que diminúa a capacidade de desenvolverse de forma independente en diferentes actividades.

Que é a autonomía?

A autonomía pode definirse como a capacidade de controlar, afrontar e tomar, por iniciativa propia, decisións persoais acerca de como vivir de acordo con as normas e preferencias propias, así como de desenvolver as actividades básicas da vida diaria.
Para avanzar cara á autonomía, as habilidades deben converterse en hábitos.

É importante destacar a importancia dos cuidadores e personas que apoian e acompañan os procesos.

Estratexias que se poden aplicar para fomentar a autonomía:

– Proporcionar ferramentas e habilidades

Obxectivo: Ensinar as habilidades necesarias para que a persoa poida ser independente en diferentes áreas da súa vida.

Acción: Proporcionar a instrución, a guía ou os recursos necesarios para que aprenda como realizar unha tarefa ou manexar unha situación pola súa conta.

– Establecer expectativas claras e realistas

Obxectivo: Proporcionar claridade sobre o que se espera da persoa e cales son as áreas nas que debe asumir maior responsabilidade.

Acción: Definir metas específicas que sexan alcanzables segundo o seu nivel de desenvolvemento ou capacidades.

– Fomentar a toma de decisións

Obxectivo: Desenvolver a capacidade de tomar decisións autónomas, tanto na vida diaria como en situacións máis complexas.

Acción: Dar opcións e permitir que a persoa elixa, explicando as posibles consecuencias de cada elección para que poidan aprender a pensar de maneira crítica.

– Brindar apoio sen sobre protexer

Obxectivo: Fomentar a autonomía sen deixar á persoa sen recursos, pero evitando intervir innecesariamente.

Acción: Apoiar en momentos clave, pero permitir que enfronten as consecuencias das súas accións. É importante ofrecer un respaldo emocional e unha guía, pero non facer as tarefas por eles.

– Ensinar a manexar erros e fracasos

Obxectivo: Desenvolver resiliencia e a capacidade de aprender dos erros sen depender doutros para resolvelos.

Acción: Fomentar unha mentalidade de crecemento onde os erros sexan vistos como oportunidades de aprendizaxe e non como fracasos irreversibles.

– Promover o autocoñecemento e a autovalidación

Obxectivo: Desenvolver unha conciencia das súas propias fortalezas e áreas de mellora para que a persoa poida actuar con independencia e confianza.

Acción: Fomentar a reflexión sobre as súas accións e habilidades, e motivar a que avalíe os seus progresos de maneira honesta.

– Fomentar a autoxestión do tempo

Obxectivo: Ensinar á persoa para organizar o seu tempo e ser responsable dos seus compromisos.

Acción: Proporcionar ferramentas como axendas, aplicacións ou simples rutinas para que a persoa poida xestionar as súas actividades diarias sen depender de recordatorios constantes.

– Recoñecer e celebrar os logros


Obxectivo: Reforzar a confianza e a motivación, facendo visible o progreso no camiño cara á independencia.

Acción: Ofrecer eloxios específicos e significativos cando a persoa lograse un feito importante pola súa conta.

– Desenvolver habilidades de resolución de problemas

Obxectivo: Ensinar á persoa para enfrontar desafíos de maneira autónoma, avaliando a situación e atopando solucións por si mesma.

Acción: Cando xurde un problema, en lugar de intervir inmediatamente, fomenta que a persoa pense en posibles solucións.

Tamén destacar que os hábitos que son condutas que as persoas manifestan de forma continua e execútanse automaticamente no momento oportuno e de forma adecuada. Cando un hábito é realizado de forma repetida e se interioriza, fálase de rutinas.

Fomentar a independencia é un proceso continuo que debe adaptarse a cada individuo.
A clave é proporcionar o equilibrio adecuado entre guía e liberdade para que a persoa poida desenvolver a súa propio sentido de responsabilidade, control e benestar sobre a súa vida.